Ostateczną formą antykoncepcyjną po niechronionym stosunku płciowym jest antykoncepcja awaryjna. Do najpopularniejszych jej form należą: pigułki z estrogenem, bez estrogenu badź specjalistyczne wkładki wewnątrzmaciczne, Topową formą jest jednak oralna odmiana tabletek „po”. Z języka angielskiego oznaczane skrótem ECPs czyli „emergency contraceptive pills”. W zależności od składu, a także indywidualnych predyspozycji danego pacjenta, różnią się one skutecznością działania, bezpieczeństwem stosowania a także ryzykiem wystąpienia skutków ubocznych. Duża innowacja technologiczna i postęp medycyny pozwala na wysokie zaufanie do tego typu produktów. Większość pacjentów stosujących antykoncepcję awaryjną w postaci tabletek skutecznie zdoła zapobiec ciąży.

Na przestrzeni lat słychać było obawy, że regularny dostęp do tabletek ECPs może wyprzeć inne metody antykoncepcji, a nierozsądne osoby będą je stosować bardzo często. Okazuje się jednak, że antykoncepcja awaryjna jest stosowana wyłącznie w nagłych przypadkach. Tabletki antykoncepcyjne „po” ostatecznie wpływają na zauważalne występowanie nieplanowanych ciąż.

Edukacja antykoncepcyjna – ma znaczenie!

Najważniejszym czynnikiem warunkującym prawidłowe stosowanie tego typu antykoncepcji jest poprawna edukacja. Środki i metody antykoncepcji awaryjnej mają za zadanie być ostatecznym ratunkiem dla osób, których stosunek płciowy nie był odpowiednio chroniony niezależnie od jego przyczyny. Ma to istotne znaczenia w przypadkach niecierpiących zwłoki. Edukacja pacjentów w celu zmniejszenia liczby niezamierzanych ciąż wiąże się bezpośrednio z udostępnianiem kobietom licznych zasobów medycznych własnie w tych skrajnych przypadkach. To ma przełożenie na przyszłościowe korzyści finansowe a także psychologiczne danej pacjentki.Edukacja na temat stosowania antykoncepcji awaryjnej potęguje korzyściom finansowym indywidualnym oraz społecznym.

2019 rok, a liczba młodocianych matek rośnie.

Za takie rozumieć można kobiety, które zaszły w ciążę poniżej 19 roku życia. Podczas pozytywnej diagnozy rozpoznania ciąży u kobiet małoletnich towarzyszy im lęk, wszelkiego rodzaju niepokój związany z dalszym życiem i strach. Ma to przełożenie na bezradność, niepewność i stanowi istne zaskoczenie dla takiej pacjentki. Negatywne emocje nie przyciemniają jednak instynktu matki a pomimo tego większość nastolatek wykazuje chęć i pełną deklarację zaangażowanie w rolę matki.

Ciężko określić jak wysoki jest poziom edukacji seksualnej w danej grupie wiekowej. Jednak warto podkreślić, że forma awaryjna jest również dedykowana kobietom, które w nastoletnim wieku chcą uniknąć nieplanowanej ciąży na wskutek:

• Odbywania stosunku płciowego bez żadnego zabezpieczenia. Antykoncepcja zastosowana po odbyciu takiego stosunku jest wysoce skuteczna wpływając na uniknięcie niechcianej ciąży, czego najdalej idącą konsekwencją może być próba aborcji.
• Nie stosowania jednej, stałej metody antykoncepcyjnej. Wykonywania stosunków przerywanych, nieregularnego brania tabletek antykoncepcyjnych, nieregularnego stosowania prezerwatyw. Antykoncepcja awaryjna może być w tym przypadku zastosowana jako środek wspomagający.
• Pęknięcia bądź zsunięcia się prezerwatywy.

Dostępne awaryjne metody antykoncepcyjne

W porównaniu do zachodnich odpowiedników, w Polsce dostępne są według klauzuli sumienia farmaceuty doustne formy antykoncepcji awaryjnej. Są złożoną formą tabletki zawierającej levonogestrel lub octan uliprystalu. Bardzo często mylnie te produkty sa nazywane tabletkami wczesnoporonnymi. Nie mają one nic wspólnego z inicjacją poronienia. Antykoncepcja awaryjna w postaci tabletek „po” to zapobieganie niechcianej ciąży w czasie do 72 godzin od odbytego stosunku bez odpowiedniego zabezpieczenia.

Skuteczność awaryjnych tabletek antykoncepcyjnych

Użytkowanie połączonych tabletek Emergency Contraceptive Pills w znacznym stopniu niweluje ryzyko zajścia w ciążę. Liczba ta jest szacowana na ryzyko około 75% niższe. Rozważając to stwierdzenie nie oznacza to jednak, że aż 25% osób, które zastosowały tableki awaryjne zajdzie w ciążę. Podczas gdy na sto badanych kobiet, które odbyło niechroniony stosunek płciowy drugiego bądź trzeciego tygodnia ich cyklu miesiączkowego to zaledwie 8 z nich zajdzie w ciążę. Jeśli zdecydują się one na zastosowanie antykoncepcji w formie tabletek ECPs to szacunkowo dwie z nich powinny zostać zapłodnione. Właśnie w tym przypadku pojawia się aż 75% skuteczność.

Jak wygląda prawidłowy harmonogram leczenia z antykoncepcją awaryjną? Zalecana jest 1 dawka substancji czynnej w czasie do 72 godzin od stosunku.

WHO – Światowa Organizacja Zdrowia po wykonaniu dużego projektu badawczego ustaliła, że skuteczność przyjmowania antykoncepcji awaryjnej spada wraz z upływającym czasem pomiędzy rozpoczęciem leczenia a stosunkiem bez odpowiedniego zabezpieczenia. Zalecane jest możliwie szybkie przyjęcie dawki w celu uchronienia się od niezamierzonej ciąży. Świadomość ta jest niezwykle praktyczna i redukuje stres związany z liczeniem na szczęście.

W celu zwiększenia efektywności produktów segmentu antykoncepcji awaryjnej, możliwe jest przyjęcie drugiej dawki leku. Powinno to jednak nastąpić w odstępie 12 godzinnym od przyjęcia pierwszej dawki leku. Terapia z wykorzystaniem tych produktów powinna być w pełni przyjazna dla pacjentki. Jeśli więc przyjęcie drugiej dawki ma być kłopotliwe, może się ono opóźnić (na przykład aby nie przyjmować leku w środku nocy). Innowacyjne badania kliniczne wykazują istotny wpływ – zwiększenie skuteczności wraz z przyjęciem drugiej dawki.

Alternatywne testy wykazują wyniki badań nad ECPs, które poświadczają ich skuteczność nawet w czasie od 73 do 120 godzin po niezabezpieczonym stosunku. Istnieje jednak sporo wątpliwości na ten temat, a mało klinik medycznych podejmuje działania w zakresie po upływie czasu 72 godzin.

Antykoncepcja awaryjna – skutki uboczne

Blisko 50% przypadków stosowania tej metody objawia się wystąpieniem nudności. Przeszło 20% z nich towarzyszą wymioty. Jeżeli wymioty wystąpią poniżej 120minut od momentu przyjęcia dawki leku, lekarze zalecają powtórzenie terapii z wybranym lekiem.

Na ulotkach producentów można znaleźć informacje, że przyjmowanie tabletki antykoncepcyjnej awaryjnej wraz z jedzeniem ogranicza ryzyko wystąpienia nudności. Te informacje zweryfikowane badaniami sugerują znikomą skuteczność tej praktyki.

Bezpieczeństwo stosowania

Większość kobiet z pełnym powodzeniem, bezinwazyjnie może korzystać z tabletek antykoncepcyjnych „po”. Zgodnie z zaleceniami WHO (Światowej Organizacji Zdrowia) absolutnym przeciwwskazaniem stosowania są zobowiązane kobiety z potwierdzoną ciążą.

Ponadto, osoby z występującymi bólami migrenowymi winny zasięgnąć konsultacji lekarskiej w celu dobrania odpowiedniej metody antykoncepcji awaryjnej. To samo zalecenie przypisane jest osobom z zaburzeniami, objawami zaburzeń neurologicznych lub migreną crescendo.Doustne formy tej antykoncepcji powinny być bezpieczne dla zdrowia większości kobiet. Przed każdorazowym zastosowaniem powinny one jednak zapoznać się z bezpieczeństwem użytkowania danego oralnego produktu ze skondensowanymi składnikami leku.

Źródło

na podstawie artykułów:
Ciężarne niepełnoletnie – współczesny problem bio-psycho-społeczny
The role of emergency contraception

a także bibliografii:

1. Trussell J, Ellertson C, Stewart F. The effectiveness of the Yuzpe regimen of emergency contraception. Fam Plann Perspect 1996;28: 58-64, 87.
2. Trussell J, Rodriguez G, Ellertson C. New estimates of the effectiveness of the Yuzpe regimen of emergency contraception. Contraception 1998;57:363-9.
3. Trussell J, Rodriguez G, Ellertson C. Updated estimates of the effectiveness of the Yuzpe regimen of emergency contraception. Conraception 1999;59:147-51.

Nota: Autor artykułu nie posiada w niniejszej treści żadnego interesu korzyściowo-finansowego. Zestawienie najważniejszych informacji z wyżej wymienionych źródeł ma charakter wyłącznie światopoglądowy i informacyjny. Przedstawione treści zostały napisane w sposób możliwie przystępny i jasny dla czytelnika.